Men hoeft niet lang in de geschiedenisboeken te grasduinen om er achter te komen waarop de Zwarte Piet geïnspireerd is. De slaven die uit Afrika geëxporteerd werden naar de west bezorgden onder andere de Nederlanders gouden tijden. Deze goedkope werkkrachten brachten welvaart in het moederland der blanken. Hun eigen leven was heel wat minder rooskleurig. De slavernij is in de 19e eeuw weliswaar afgeschaft, maar de discriminatie niet. In de VS behoren de meeste gekleurde medemensen nog tot het armste deel van de bevolking. Zij hebben duidelijk minder kansen in de gemengde maatschappij. En hoewel de slavernij al een eeuw verleden tijd was, werden gekleurde mensen tot in de zestiger jaren van de 20e eeuw niet tot het universitair onderwijs toegelaten. En nog steeds duurt de ongelijkheid voort. Zelfs een gekleurde president mag niet baten. Een agent kan nog steeds ongestraft een ongewapende jongen van 15 jaar in het gezicht schieten. Uit zelfverdediging. Pfffffff.
En wij hebben een traditie. Een traditie die geboren is uit een verwerpelijke overheersing als deze. Overigens heeft deze traditie in de loop der tijd al vele veranderingen ondergaan. Ik hoorde er laatst een opsomming van. De huidige cadeautjesregen op 5 december dateert uit de vijftiger jaren. Daarvoor was het feestje lang zo uitgebreid niet.
Het feestje, dat nu als een sprookje voor kinderen wordt gebracht, is natuurlijk erg leuk en spannend. Op zich is daar niets mis mee. De kindjes, die hierin de hoofdrol spelen zijn volkomen onschuldig. Zij hebben geen weet van de misstanden uit het verleden. Zij hebben ook nog geen traditie. Hun traditie wordt nu opgebouwd en het maakt niet uit hoe dit is georganiseerd. Het is zoiets als een verjaardag, Sint Maarten, kermis, cirkus.
De traditie is die der volwassenen, die hun onschuld al verloren hebben, maar zich vastklampen aan hun jeugdherinneringen. Die goede oude tijd. Natuurlijk kunnen wij wat er in het verleden is gebeurd niet veranderen en wij hebben er persoonlijk ook geen schuld aan. Maar wij kunnen op z’n minst de pijn die generaties lang aan de gekleurde mensen is doorgegeven, erkennen. Wij hebben nu de kans om onze kleintjes een mooiere traditie mee te geven dan wij zelf hebben meegekregen. Een mooiere boodschap waarmee ook de gekleurde kindjes zich kunnen identificeren. De oudere tradities passen niet meer in de huidige maatschappij.
Terwijl ik dit schrijf zit mijn kleinzoon van 3 met zijn mollige vingertje te surfen op you tube naar tractors en brandweerauto’s. Hij heeft een halfbloed Surinaamse neef met een tablet en een i-pod. Er is wat dat betreft geen verschil tussen die beide. En zo moet het ook.
Ik ben anders opgevoed. Ik ben geboren in de vijftiger jaren. Er was verwarring over kleurlingen. Mijn moeder zei, dat ze heel goede muziek maakten. Daar konden de blanken niet aan tippen. Al Jolson deed zijn best, verfde zelfs zijn gezicht zwart, maar het bleef oubollig. Ze bestudeerde de hoes van een lp van het Modern Jazz Quartet. “Kijk”, zei ze, “dit zijn beschaafde negers”. Het maakte wel indruk op me al had ik er geen idee van, hoe een onbeschaafde neger er dan uit zou zien. Inmiddels weet ik het wel. Dat is een murw gediscrimineerde neger die geen kansen heeft gehad.
Anja Meulenbelt zei het al: vernedering en discriminatie brengen niet automatisch goede karakters voort. (vrij geciteerd, “de ziekte bestrijden, niet de patient”) Begrip en liefde maken meer kans.